Prospect Theory (Thuyết Triển Vọng)

   Chào các bạn thân mến!

   Sau một thời gian dài mình đã quay trở lại với Rethinkpod.

   Hy vọng bài viết sau đây về Prospect Theory (Thuyết Triển Vọng / Kì Vọng) sẽ làm các bạn quan tâm hơi và tìm hiểu thêm về Kinh Tế Học Hành Vi.

   Một trong những kiến thức quan trọng về thuyết triển vọng được giải thích bằng bốn tình huống như sau. Mình xin được trích lại từ cuốn sách nổi tiếng “Thinking, Fast and Slow” của tác giả đoạt giải Nobel Daniel Kahneman.

   Thay vì đặt giá trị vào sự trạng thái giàu có (ví dụ như là tổng số tiền bạn đang có), con người chúng ta có khuynh hướng đặt giá trị vào sự thay đổi “mất” và “được”. Và để đưa ra quyết định của mình, chúng ta thường sẽ không thật sự khôn ngoan mà suy nghĩ theo tỉ lệ xác suất của các kết quả có thể xảy ra mà sẽ đưa ra những quyết định phi lí trí. Đối với cách suy nghĩ của kinh tế học hành vì thì điều này chẳng là gì mới mẻ, nhưng nó lại đi ngược lại hoàn toàn với những gì kinh tế học thông thường giải thích về cách suy nghĩ lí trí của chúng ta.

   Một điều quan trọng các bạn nên nhớ trước khi đọc tiếp là Prospect Theory không tính đến sự thất vọng hay hối hận sau khi quyết định đã được đưa ra.

   Để giải thích lí thuyết này chúng ta hãy nhìn vào bốn tình huống này:

*Cách đọc bảng:

Dòng đầu :đưa ra một tình huống ví dụ

Dòng hai: cảm xúc khi gặp phải tình huống trên dòng đầu

Dòng ba và bốn: hành vi sẽ được chọn trong đa số các trường hợp

    Trong bốn tình huống này, Prospect Theory xảy ra ở khung số (2),  bổng dưng con người lại trở nên thích rủi ro?!

   Vì khuynh hướng bất ngờ này của con người, chúng ta đã đưa ra nhiều sai lầm trong cuộc sống và kinh doanh. Ví dụ như khi đánh bạc, dù đã thua rất nhiều rồi nhưng có thể chúng ta vẫn nghĩa là vận may sẽ thay đổi và ta sẽ được vào 5% may mắn. Hoặc trong kinh doanh dù đã thua lỗ quá nhiều nhưng có các doanh nghiệp vẫn đem thêm tài sản vào dự án có khả năng thua lỗ rất cao. Vì chúng ta là con người và sự đau đớn ta nghĩ đến khi chấp nhận sự mất mát làm chúng ta cảm giác như đã chịu thua buông xuôi hoành cảnh. Có thể là vì từ nhỏ chúng ta đã được dạy là đã chọn gì thì phải theo cho đến cùng. Trong những tình huống này, chúng ta lại có khuynh hướng lạc quan và tin rằng, “chắc mình sẽ thắng”, “chắc mình sẽ may mắn lần này”.

    Thuyết Triển Vọng được giới thiệu lần đầu bởi Daniel Kahneman và Amos Tversky và Kahneman đã được giải Nobel về kinh tế năm 2002 vì lí thuyết này. Rất tiếc Amos Tversky đã qua đời sớm hơn vì bệnh ung thư. Các bạn ai có thời gian hãy tìm đọc cuốn sách “The Undoing Project” của Michael Lewis. Mình nghĩ đây là top 5 sách mình đã đọc thay đổi mình cách nhìn về cuộc sống, tình bạn và tất nhiên mang đến cho mình cái nhìn rộng hơn về suy nghĩ và tư duy. Cuốn sách này hiện tại hình như chưa được dịch ra tiếng Việt nhưng mình rất mong sẽ có nhà xuất chọn nó để đưa đến các bạn độc giả Việt Nam. Mình trước đây cũng có đọc vài cuốn sách khác của Lewis nhưng mình bình chọn cuốn này đọc thật sự rất là vui, bạn cảm thấy bạn đang đọc một cuốn tiểu thuyết về tình bạn và cuộc sống, chứ không phải là một cuốn sách khô khan về kinh tế. Hai người bạn này gặp nhau trong thời gian đất nước Iran bắt đầu xây dựng lại đất nước nên bạn sẽ được hiểu thêm về đất nước kì diệu này. Rất rất khuyên các bạn đọc cuốn sách này nhé! https://tiki.vn/author/michael-lewis.html